Stel je voor: je hebt je hele leven hard gewerkt en je hebt het goed voor elkaar. Je hebt een mooi huis, je eigen routines, en je wilt niet afhankelijk zijn van anderen. Je wilt, net als zoveel anderen, langer zelfstandig thuis blijven wonen.
Het lijkt een ideaal beeld; langer, zelfstandig, zonder zorgen thuis blijven wonen. Maar de realiteit is dat langer zelfstandig thuis wonen niet alleen voordelen met zich meebrengt. Er zijn nu eenmaal risico's, en die moeten we onder ogen zien, voordat het te laat is.
De grootste risico’s voor ouderen die thuis blijven wonen? Valincidenten, brand, babbeltrucs en – in de toekomst – dwalend gedrag door dementie.
1. Vallen
Een op de drie ouderen van 65 jaar en ouder valt minstens één keer per jaar. En dat is niet zomaar een beetje vallen. Het zijn vaak ernstige valincidenten die leiden tot breuken, ziekenhuisopnames en soms zelfs tot overlijden. Elke dag vallen 500 ouderen, en daarvan komt een significant aantal in het ziekenhuis terecht. In 2020 waren dat er al 150.000. En de cijfers blijven stijgen. Bij ouderen boven de 80 jaar is het risico nog groter.
Waarom vallen ouderen? Het kan van alles zijn: de tapijtrand die net niet goed ligt, een slecht verlichte gang, of simpelweg een plotseling verlies van evenwicht. Het zijn de dingen die we vaak over het hoofd zien, maar die voor ouderen fataal kunnen zijn.
Hoe voorkom je het?
- Zorg voor een veilige woonomgeving. Een beetje verlichting hier, antislipmatten daar.
- Beweeg regelmatig en doe oefeningen voor evenwicht en kracht.
- Zet technologie in. Slimme sensoren bijvoorbeeld, die je alarmeren als iemand valt.
2. Brand- en rookincidenten
Volgens Brandweer Nederland hebben ouderen een drie keer groter risico om bij brand te overlijden dan jongere mensen. Het komt door de vertraging in reacties, de vermindering in zintuigen, en natuurlijk het feit dat veel ouderen niet in staat zijn om snel te reageren. In 2020 was de situatie in Nederland zo ernstig dat 113 ouderen stierven door brandincidenten, en 750 gewond raakten. Meestal gebeurde dit in woningen zonder goede rookmelders of brandveiligheidsmaatregelen.
Waarom gebeurt het? Ouderen merken vaak niet dat er iets aan de hand is. Ze zijn minder alert op gevaren zoals brand of rook. En als ze het al merken, kunnen ze de woning niet snel genoeg verlaten. Bij een brand telt letterlijk elke seconde.
Hoe voorkom je het?
- Slimme rookmelders die niet alleen afgaan, maar ook naar je telefoon sturen dat er rook is.
- Installeren van brandwerende materialen in huis.
- Zorg voor regelmatig onderhoud van kookapparatuur en elektra – simpele dingen, maar ze kunnen levens redden.
3. Babbeltrucs: nepagenten die je makkelijk bedriegen
Het klinkt als iets uit een detectiveverhaal, maar het is een dagelijkse realiteit: babbeltrucs. Nepagenten of -bankmedewerkers die ouderen misleiden om geld of waardevolle spullen af te staan. En dit fenomeen neemt de laatste jaren hand over hand toe. In 2023 waren er maar liefst 19.000 meldingen van babbeltrucs in Nederland, waarvan veel slachtoffers boven de 65 jaar waren. Deze oplichters spelen in op vertrouwen, en dat maakt het zo gevaarlijk. Het lijkt misschien onschuldig, maar de gevolgen kunnen desastreus zijn.
Waarom gebeurt het? Ouderen hebben moeite om de grenzen tussen de werkelijkheid en misleiding te onderscheiden. Ze vertrouwen op autoriteitfiguren als de politie of de bank, maar de realiteit is dat niet iedereen is wie hij zegt te zijn. Het vertrouwen is vaak hun zwakke punt.
Hoe voorkom je het?
- Praat met ouderen over de gevaren van oplichting. Hoe meer ze zich bewust zijn, hoe minder kans de oplichters hebben.
- Zorg ervoor dat ze nooit zomaar iets doen of geven zonder eerst na te denken. Neem de tijd om het te verifiëren.
- Installeer alarmeringssystemen die op tijd kunnen waarschuwen bij verdachte activiteiten.
4. Dementie en dwalend gedrag: het toekomstige gevaar
En dan is er nog het risico van dementie, dat in de toekomst steeds groter zal worden. Dementie is een sluipmoordenaar die in de hersenen van ouderen binnensluipt en het geheugen, de oriëntatie en het denkvermogen aantast. Naar schatting zullen er in 2040 zo'n 500.000 mensen met dementie in Nederland wonen. Eén van de grootste gevaren van dementie is dwalend gedrag: ouderen die, door verwarring, plotseling hun huis verlaten en verdwalen.
In de toekomst zullen er steeds meer ouderen met dementie thuis wonen, en steeds meer van hen zullen per ongeluk verdwalen. Het dwalen kan leiden tot ernstige ongevallen, verwondingen, of zelfs overlijden door de elementen. In 2023 waren er duizenden gevallen van vermiste ouderen, en de meerderheid van deze gevallen had te maken met dementie.
Waarom gebeurt het? Verwarde ouderen herinneren zich niet meer waar ze zijn of waar ze naartoe moeten. Ze kunnen zich angstig voelen en proberen weg te lopen, zonder te weten waar ze heen gaan.
Hoe voorkom je het?
- GPS-tracking systemen kunnen helpen om ouderen te volgen en te waarschuwen wanneer ze buiten hun veilige zone gaan.
- Slimme deuren en alarmsystemen die automatisch een melding sturen wanneer iemand zonder begeleiding de woning verlaat.
- Gebruik van technologie zoals virtuele assistenten om ouderen te begeleiden en gerust te stellen.
Een deel van de oplossing: technologie en een krachtige buurt
Gelukkig zijn er oplossingen, en veel van die oplossingen zijn technologie gedreven.
Slimme rookmelders, GPS-tracking, valdetectiesystemen en virtuele assistenten kunnen de zelfstandigheid van ouderen behouden en tegelijkertijd hun veiligheid waarborgen.
Maar het is niet alleen technologie die het verschil maakt. Het is ook de gemeenschap. Buurtbewoners, mantelzorgers en professionele zorgverleners moeten samenwerken om een netwerk van veiligheid en steun te creëren.
De toekomst zal zonder twijfel anders zijn voor ouderen die langer zelfstandig thuis wonen. De technologie zal ons helpen om valincidenten, brand, babbeltrucs en dwalend gedrag te verminderen. Maar het is de gezamenlijke verantwoordelijkheid van iedereen om ervoor te zorgen dat onze ouderen veilig, zelfstandig en met respect kunnen blijven wonen in hun eigen huis.
Dus, wat kun je zelf doen?
- Informeer jezelf en je naasten over de risico’s.
- Gebruik technologie die kan helpen om de veiligheid te verhogen.
- En bovenal: wees alert. Het kan een kwestie van leven of dood zijn.